De geschiedenis van drugs en alcohol in Nederland

Cocaïne, heroïne en opium: het is nu moeilijk voor te stellen, maar deze drugs waren aan het begin van de 20e eeuw volledig legaal in Amsterdam. Het werd hier zelfs geproduceerd! Lees hieronder alles over drugs in Amsterdam.

Nederlandse Cocaïnefabriek in Amsterdam

Nederlandse cocaïnefabriek
Hier stond de Nederlandse cocaïne fabriek.

Op de hoek van de Eerste Schinkelstraat / Schinkelkade in Amsterdam stond de Nederlandse Cocaïnefabriek, waar cocaïne werd gemaakt van Indiase cocabladeren. Volledig legaal van 1900 tot begin jaren zestig. Bedoeld voor medicinaal gebruik, maar het is niet moeilijk voor te stellen dat er al snel misbruik van werd gemaakt.

Definitie van cocaïne

Cocaïne is een witte kristallijne alkaloïde afkomstig van de bladeren van de cocaplant (Erythroxylum coca). Het wordt voornamelijk gebruikt als een illegale stimulerende drug.

Cocaïnefabriek in Nederland

Mensen konden zelfs investeren in de Nederlandse Cocaïne Fabriek door aandelen te kopen.

Nederlandse Cocaïne Fabriek Voorraad
Een voorraad van 450 gulden van de Nederlandse Cocaïne Fabriek.

Maar ver voor de Nederlandse Cocaïnefabriek was cocaïne in Amsterdam al een veel gebruikt geneesmiddel voor allerlei kwalen. Al in 1870 had een man genaamd José Alvarez een eigen drugslaboratorium op Zeedijk 16 (een straat op de Amsterdamse Wallen) waar hij cocaïne produceerde en in pilvorm verkocht in zijn winkel. Volledig legaal! De pillen waren een groot succes.

Designer Drugs

De coolste Amsterdammers gebruikten echter geen cocaïnepillen. De jonge schrijvers en dichters van de jaren tachtig vernieuwende literaire beweging maakten aan het eind van de 19e eeuw gebruik van een nu nog onbekende stof die bekend staat als 'Broomkali', een sterk kalmerend middel.

geschiedenis van drugs en alcohol
Amsterdam, Oosterpark 82, jaar 1892. Schrijvers drinken 'jenever' en gebruiken Broomkali.

Het zorgde ervoor dat de Nederlandse dichter Willem Kloos volledig paranoïde werd en in een vlaag van waanzin zijn collega Pet Tideman probeerde te vermoorden. Ze woonden samen met mederedacteur Hein Boeken in wat tegenwoordig het Witsenhuis heet, Oosterpark 82 - in het oosten van Amsterdam. Hun benedenbuurman was de schilder Isaac Israëls, die gek werd van de nachtelijke drink- en drugssessies van de heren.

Uiteindelijk belandde Willem Kloos in het gekkenhuis waar hij werd geholpen door elektroshocks van alcohol en drugs. Dat ging ten koste van zijn schrijverschap, want daarna heeft Willem Kloos niet veel meer geschreven.

Alcoholisme in Amsterdam

Toch was alcohol ook in die tijd de meest gebruikte en meest overlast veroorzakende roes. Uit cijfers van de Nederlandse politie uit 1915 blijkt dat 20% van alle processen verbaal verband hield met openbare dronkenschap.

Overheidscampagnes uit die tijd waren gericht op het bestrijden van alcoholmisbruik en er waren verschillende verenigingen die geheelonthouding propageerden. Daarvan was 'De Blauwe Knoop' de bekendste. De uitdrukking 'lid zijn van de blauwe knoop' staat al jaren voor iemand die geen alcohol drinkt.

Alcoholisme in Nederland
Amsterdam, 1638. Vijf mannen drinken alcohol en roken zware tabak.

Het is niet vreemd dat alcohol toen een probleem was: Amsterdam heeft een lange geschiedenis met alcohol. Vanaf het prille begin van de stad - vanaf de 13e eeuw - is bier eeuwenlang de meest gedronken drank geweest. De inwoners dronken alcohol van 's morgens vroeg tot 's avonds laat. In die tijd was er nog geen schoon drinkwater en thee en koffie waren nog niet bekend.

Alcohol feit:

Nederlanders dronken 300 liter bier per jaar, tegenwoordig is dat 70 liter.

Hoewel het bier toen aan de slappe kant was - alcoholpercentage rond de 3% - moet het merkbaar zijn geweest dat de hele stad van jong tot oud in een permanente, licht benevelde staat verkeerde.

En iedereen liep de hele dag naar alcohol te ruiken, bovenop de geur van ongepolijste rotte tanden. Bovendien rookte men in die tijd veel tabak. De tabak was toen erg zwaar en het effect was vergelijkbaar met cannabis.

Alcoholgebruik onder ouderen

Nederlandse biermerken
Nederlandse bieren.

Op basis van de meest recente gegevens in Nederland kan worden geconcludeerd dat het aantal cliënten dat primair hulp zoekt voor alcohol in de verslavingszorg bijna even groot is als het aantal voor cannabis, cocaïne, opiaten, ecstasy (XTC), amfetamine, GHB en andere drugs samen. (Bron: Trimbos)

Alcoholstatistieken Nederland

Feit: 8 op de 10 Nederlanders boven de 18 jaar drinkt wel eens alcohol. 1 op de 12 (8,2%) volwassen Nederlanders drinkt overmatig (cijfers 2018). Dat wil zeggen dat zij meer dan 14 (vrouwen) of 21 (mannen) glazen alcohol per week drinken.

Cannabisgebruik in Nederland

In Nederland zijn coffeeshops bedrijven waar de verkoop van cannabis voor persoonlijk gebruik door het publiek (>18 jaar) door de Nederlandse autoriteiten wordt gedoogd.

Eerste coffeeshop in Amsterdam
Mellow Yellow was 's werelds eerste coffeeshop.

Cannabis deed zijn intrede in de jaren zestig. Dit leidde in 1972 tot de oprichting van de eerste coffeeshop in Amsterdam, Mellow Yellow aan de Weesperzijde. Op de laatste dag van 2017 moest de eerste coffeeshop in Amsterdam zijn deuren sluiten omdat hij te dicht bij een kappersacademie was gevestigd.

De regering voerde een nieuwe wet in en besloot dat coffeeshops niet meer dichter dan 250 meter bij scholen mogen liggen. Dat betekende voor Mellow Yellow - opgericht in 1972 - dat het zijn zaak moest sluiten voor sommige studenten - meestal volwassenen - die kapper willen worden.

Drugs Feiten

10 tips voor cannabisgebruik in Amsterdam

Leuk weetje: 7,2% van de Nederlandse volwassenen heeft de afgelopen maand cannabis gebruikt en 1% gebruikt dagelijks cannabis. (Bron: Trimbos).

Leuk weetje: Wist je dat je op de Amsterdamse Wallen geen alcohol op straat mag drinken, maar wel cannabis op straat mag gebruiken?

Lees deze interessante 10 wetten op de Amsterdamse Wallen.

Cannabiswetten in Nederland

coffeeshops in Amsterdam
In Nederland mag je tot 5 gram cannabis bij je hebben.

Omdat softdrugs minder schadelijk zijn voor de gezondheid dan harddrugs, gelden in Nederland soms andere regels. Coffeeshops mogen onder strikte voorwaarden cannabis verkopen. Zij worden daarvoor niet vervolgd. Dit is de essentie van het gedoogbeleid.

Mensen worden in Nederland niet vervolgd als ze 5 gram (of minder) cannabis hebben.

Amsterdamse coffeeshop wetten

coffeeshop the bulldog amsterdam cannabis
De Bulldog 90 werd opgericht in 1975 en is de 3e coffeeshop van Amsterdam.

Voor de verkoop van hasj & wiet moeten coffeeshops in Nederland zich aan regels houden (de gedoogcriteria). Een coffeeshop moet voldoen aan de volgende voorwaarden die in de Nederlandse wetgeving staan:

  • Er mag niet meer dan 5 gram cannabis per persoon per dag worden verkocht.
  • Harddrugs (zoals cocaïne, XTC, enz.) mogen niet worden verkocht.
  • Het is illegaal om cannabis te verkopen aan mensen onder de 18 jaar.
  • Minderjarigen mogen niet worden toegelaten tot een coffeeshop.
  • Er mag geen alcohol geschonken worden.
  • Coffeeshops mogen geen reclame maken voor hun drugs of hun winkel.
  • Er mag geen overlast worden veroorzaakt voor de buurt.
  • De cannabisvoorraad van coffeeshops mag niet meer dan 500 gram bedragen.

Coffeeshops mogen hun eigen product- en dienstenassortiment samenstellen. Zolang alle nationale en lokale drugswetgeving wordt nageleefd. Kleding, eten, drinken, wietmolens, mokken en andere wiet accessoires worden vaak aangeboden door coffeeshops in Nederland.

Aantal coffeeshops in Amsterdam

Het aantal coffeeshops in Amsterdam is drastisch afgenomen. In 1993 waren er meer dan 400 coffeeshops. Dit nam af van 283 coffeeshops in het jaar 2000 tot 174 eind 2015 (een daling van 39%). Tegenwoordig zijn er 164 coffeeshops in Amsterdam. (Bron: Parool)

Lees dit artikel voor 10 gratis tips voor cannabisgebruik in Amsterdam.

Heroïne in Amsterdam

amsterdam zeedijk drugs cocaïne heroïne
Amsterdam, Zeedijk, jaren '80. Links straatdealers die drugs zoals heroïne verkopen.

Waren (soft)drugs - zoals cannabis - aanvankelijk leuk en ongevaarlijk, in de jaren zeventig trad verharding op door de komst van heroïne. De heroïnehandel landde in Amsterdam en concentreerde zich op de Zeedijk, een straat op de Wallen - vlak naast het Centraal Station. De Zeedijk stond vol met straatdealers, drugsverslaafden en de corruptie onder politieagenten was vrij groot.

Definitie van heroïne

Heroïne is een opiaat dat is afgeleid van morfine dat chemisch is gewijzigd. Het wordt gebruikt voor zijn pijnstillende eigenschappen.

Zeedijk Amsterdam Heroïne Cocaïne Geschiedenis
Amsterdam, Zeedijk, jaren '80. Politie patrouilleert per auto terwijl dealers op de stoep staan.

De Chinese maffia uit Hongkong en Singapore bracht zeer goedkope heroïne op de Nederlandse markt. In die tijd was heroïne zelfs goedkoper dan hasj, speed en opium. Hierdoor raakten in korte tijd zeer veel mensen verslaafd. In 1980 telde Amsterdam meer dan 10.000 heroïneverslaafden. (Bron: Jellinek)

Nederland Drugsgebruik 1980
Amsterdam, jaren '80. Twee verslaafden gebruiken heroïne op straat.

De Zeedijkstraat was jarenlang een no-go area. Maar daarom ook aantrekkelijk voor mensen die je niet direct zou verwachten.

Chet Baker

Chet Baker was een Amerikaanse jazzmuzikant die trompet en bugel speelde. Hij stond ook bekend om zijn kenmerkende speelstijl, waaronder een breed vibrato en een uniek geluid.

Baker werd geboren in New Orleans, Louisiana, Verenigde Staten, op 31 maart 1930. Zijn vader was trombonist in een plaatselijke band. Op vijfjarige leeftijd begon hij met pianolessen. In 1946, op 12-jarige leeftijd, sloot hij zich aan bij het Miles Davis Quintet.

Hij verliet de groep in 1949 om een solocarrière na te streven. Hij nam verschillende albums op in de jaren 1950 en 1960, waaronder The Sidewinder, Chet Baker Plays the Music of Charlie Parker, en The Real Thing.

Dood

De wereldberoemde Amerikaanse trompettist Chet Baker was veel op en rond de Zeedijk te vinden. Baker was beroemd geworden in de jaren vijftig en speelde met de beste muziekartiesten ter wereld.

Maar in de jaren tachtig was hij veranderd in een oude junk die altijd op zoek was naar zijn volgende shot. En dat was nergens makkelijker te regelen dan in Amsterdam. Baker had geen vaste verblijfplaats en verbleef onder meer in hotels op en rond de Zeedijk.

Op vrijdag 13 mei 1988, half vier 's nachts, vonden voorbijgangers een bejaarde heroïne dood op de stoep voor het Prins Hendrik Hotel aan het einde van de Zeedijk. Het bleek Chet Baker te zijn, onder invloed van drugs uit het raam van zijn hotelkamer gevallen.

chet baker dood hotel Amsterdam
Chet Baker viel uit dit hotel met zijn hoofd naar beneden, recht op een betonnen paal.

Het verhaal gaat dat veel mensen over het dode lichaam van Chet Baker stapten die nacht. Pas na een tijdje werd de politie ingeschakeld. Zo ongelooflijk ruig was deze buurt in Amsterdam in die tijd.

Chet Baker was de Keith Richards van de jazzmuziek; een briljante trompettist. Zijn populairste nummers zijn 'I fall in love too easily' (meer dan 38 miljoen keer afgespeeld op Spotify) en 'It's always you' (meer dan 26 miljoen keer gespeeld).

Plaquette Chet Baker hotel Amsterdam
De plaquette ter nagedachtenis aan jazz trompettist Chet Baker aan de muur van het hotel.

De tekst luidt: Trompettist en zanger Chet Baker overleed hier op 13 mei 1988. Hij zal voortleven in zijn muziek voor iedereen die wil luisteren en voelen.

Door achteruitgang, ziekten, overdoses, verslaving en misschien ook door de dood van Chet Baker kreeg heroïne een zeer negatief imago. De populariteit onder jongeren nam snel af en er kwamen nauwelijks nieuwe heroïnegebruikers in Nederland.

Extase in Amsterdam

xtc pillen foto's
15 verschillende XTC pillen.

In het midden van de jaren 80 werd een nieuwe drug geïntroduceerd: Ecstasy of XTC. Oorspronkelijk ontwikkeld in de jaren '60 als medicijn om af te vallen, maar 20 jaar later door volgelingen van de Indiase goeroe Bhagwan Shree Rajneesh op grote schaal in Europa geïntroduceerd als stimulerend middel.

Van 1983 tot 1992 was de disco Zorba de Boeddha - de 'Bhagwan-disco' - gevestigd aan de Oudezijds Voorburgwal 216 - een straat op de Amsterdamse Wallen. De disco werd geëxploiteerd door volgelingen van Bhagwan. Het personeel was in het rood gekleed en liep rond met stoffer en blik om eventuele sigarettenpeuken meteen op te ruimen.

blank
Zo zag de disco van Zorba de Boeddha eruit. Bron: Peter Elenbaas.

Zorba the Buddha disco had een futuristisch sneeuwwit interieur en zag eruit als een avant-la-lettre lounge club. Ze hielden ook een paar keer per avond een gezamenlijke meditatiesessie. Volgens verschillende bronnen was er rond 1985 een onbekende stof in omloop waar men heel gelukkig van werd. Het is het vroegst bekende gebruik van de drug ecstasy in het Amsterdamse nachtleven.

De opbrengst van 180.000 gulden - de munteenheid van vóór de euro - die hier in 1984 maandelijks werd verdiend, ging rechtstreeks naar de gemeenschap, waar volgelingen op een gegeven moment zelfs gratis konden wonen. Het is nu een algemeen aanvaard feit dat de Bhagwan-volgelingen de eersten waren die extase naar Europa brachten. Eind jaren tachtig ontdekte de opkomende dancescene deze nieuwe drug en vormde er een onlosmakelijke band mee.(Bron)

bulldog hotel amsterdam
Amsterdam, Wallen, Oudezijds Voorburgwal 216.

Leuk weetje: Wist je dat The Bulldog Hotel tegenwoordig gevestigd is in het gebouw waar deze disco vroeger zat?

XTC-gebruik in Nederland

Amsterdam Drugs Tour XTC

Volgens de reportage 'De achterkant van Amsterdam' wordt tijdens het vijfdaagse festival Amsterdam Dance Event voor ongeveer 5 miljoen euro aan drugs gekocht.

Het aantal Nederlandse volwassenen dat ooit ecstasy heeft gebruikt is 8,4%. Bijna een kwart van de 20-24 jarigen en bijna één op de vijf 25-29 jarigen heeft ervaring met ecstasy. En 13,1% van alle volwassenen heeft de afgelopen maand XTC gebruikt (gemeten in 2018 door Trimbos: Bron).

Nederland is een van de grootste XTC-producerende landen ter wereld. Dit komt door het gedoogbeleid en de lage boetes. De gemiddelde consumentenprijs voor 1 XTC-pil is 5 euro.

Leer meer over drugs tijdens onze Amsterdam Drugs Tour.

Cocaïnegebruik in Nederland

blank

Meer dan honderd jaar na de eerste legale cocaïnefabriek is er in 2019 veel veranderd: er is een onderscheid gemaakt tussen hard- en softdrugs in Nederland, waarbij harddrugs (zoals cocaïne, XTC en amfetaminen) illegaal zijn, maar softdrugs (zoals cannabis en magische truffels) worden gedoogd.

De term softdrugs is inmiddels enigszins achterhaald door het hoge THC-gehalte (16,8%) in Nederlandse wiet. Alcohol blijft een groot probleem, hoewel 'De Blauwe Knoop' niet meer bestaat.

Nederland heeft geen cocaïnefabriek meer, maar in een recent interview zei hoofdcommissaris Frank Paauw dat Europa wordt overspoeld met cocaïne - via de havens van Rotterdam en Antwerpen:

"Er is een zeer groot aanbod van cocaïne, wat het gemakkelijker maakt om die markt te betreden. Er zijn ook elementen om heel snel carrière te maken."

Frank Paauw
Nederland Drugsgebruik

Volgens de Nationale Drug Monitor heeft 5,4% van alle Nederlandse volwassenen (= 700.000) ooit cocaïne gebruikt, heeft 1,6% (250.000) het afgelopen jaar gebruikt en heeft 0,6% (80.000) de afgelopen maand cocaïne gebruikt.

statistieken harddrugsgebruik in nederland
Eens gebruik van drugs onder Nederlandse volwassenen. Bron: Trimbos & Gezondheidenquête.

Elk jaar zoeken tussen 7.000 en 8.000 mensen professionele hulp voor hun cocaïneverslaving. In Nederland wordt alle verslavingszorg (behalve voor tabak) volledig vergoed door de Nederlandse zorgverzekeraars. 1 gram cocaïne kost in Nederland ongeveer 50 tot 60 euro.

ALSO READ:

10x Amsterdam Wallen regels

10x Drugsfeiten uit Nederland

10 beste coffeeshops in Amsterdam

5 commentaren

  1. avatar
    Geplaatst door Fae Keobaunleuang| februari 1, 2021 |Reply

    Dit is een zeer interessant artikel. Alsjeblieft, deel meer van dit soort artikelen!

Laat een reactie achter

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Alle velden zijn verplicht.